2025 NOBEL TIP ÖDÜLÜ’NÜN SAHİPLERİ BELLİ OLDU

2025 Nobel Tıp Ödülü, bağışıklık sisteminin düzenleyici mekanizmalarını keşfeden Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’ye verildi. Bilim insanları, otoimmün hastalıklar ve kanser tedavilerinde çığır açan çalışmalarıyla ödüle layık görüldü.

TIP ÖDÜLÜ SAHİPLERİNİ BULDU

Nobel Meclisi tarafından yapılan açıklamaya göre, bu yılın Nobel Tıp Ödülü “periferik bağışıklık toleransı” keşifleriyle bilim dünyasında büyük yankı uyandıran üç araştırmacıya takdim edildi. Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi, bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasını engelleyen temel mekanizmaları ortaya koyarak modern immünolojiye önemli katkılar sundu.

PERİFERİK BAĞIŞIKLIK TOLERANSI NEDİR?

Periferik bağışıklık toleransı, bağışıklık sisteminin vücudun kendi hücrelerine zarar vermesini önleyen karmaşık bir denge mekanizması olarak tanımlanıyor. Bu keşif, özellikle otoimmün hastalıkların (örneğin romatoid artrit, lupus, tip 1 diyabet) anlaşılması ve tedavi edilmesi açısından büyük önem taşıyor. Ayrıca bu buluş, bağışıklık sisteminin kanser hücrelerine tepkisini düzenleyerek yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine de zemin hazırladı.

GEÇEN YIL MİKRORNA KEŞFİNE VERİLMİŞTİ

2024 Nobel Tıp Ödülü, hücrelerin işlevlerini düzenleyen mikroRNA’ların keşfine verilmişti. Amerikalı bilim insanları Victor Ambros ve Gary Ruvkun, hücre içi iletişimi kontrol eden bu moleküller sayesinde gen ifadesinin düzenlenmesine ilişkin yeni bir çağ başlatmıştı.

BU YILKİ NOBEL TAKVİMİ

Nobel Ödülleri’nde tıp kategorisinin ardından fizik ödülü salı günü, kimya ödülü çarşamba günü, edebiyat ödülü perşembe günü, barış ödülü ise cuma günü açıklanacak. Ekonomi dalındaki ödül 13 Ekim’de sahibini bulacak.

ÖDÜL TÖRENİ 10 ARALIK’TA

Kazanan bilim insanları, Nobel’in kurucusu Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenecek törenle ödüllerine kavuşacak. 1896 yılında hayatını kaybeden Alfred Nobel, icat ettiği dinamitin yanı sıra kurduğu Nobel Ödülleri ile bilim, kültür ve barışa yaptığı katkılarla anılıyor.

NOBEL ÖDÜLLERİ HAKKINDA

Nobel Ödülleri; İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, tıp, edebiyat, barış ve ekonomi dallarında veriliyor. Her yıl ekim ayında açıklanan ödüller, Aralık ayında Stockholm ve Oslo’da düzenlenen törenlerle sahiplerine teslim ediliyor.

Nobel Ödülleri, “insanlığa en büyük faydayı sağlayan” kişi veya kuruluşlara veriliyor. Fizik, kimya, tıp, edebiyat ve ekonomi ödülleri Stockholm’de, Nobel Barış Ödülü ise Oslo’da takdim ediliyor.

NOBEL TARİHİNDE KADINLARIN TEMSİLİ

1901 yılından bu yana verilen Nobel Ödülleri tarihinde toplam 970 ödül dağıtıldı. Bunların 905’i erkeklere, 65’i kadınlara verildi. Nobel Barış Ödülü’nü bugüne kadar 19 kadın, 92 erkek ve 30 kuruluş kazandı. Ekonomi dalında ise yalnızca 3 kadın ödül sahibi bulunuyor.

İKİ KEZ NOBEL ALAN BİLİM İNSANLARI

Tarihte iki kez Nobel Ödülü kazanan isimler arasında Frederick Sanger, John Bardeen, Karl Barry Sharpless, Linus Pauling ve Marie Curie yer alıyor. En fazla üç kişinin kazanabildiği Nobel Tıp Ödülü, tarihteki ödüllerin yüzde 65’inde birden fazla kişiye verildi.

NOBEL ÖDÜLÜ KAZANAN TÜRKLER

Bugüne kadar üç Türk Nobel Ödülü’ne layık görüldü.

2006 yılında Orhan Pamuk, edebiyat dalında Nobel Ödülü’nü kazandı. Eserleri 100’den fazla ülkede yayımlanan Pamuk, dünya edebiyatında önemli bir yer edindi.

2015 yılında Aziz Sancar, DNA onarımıyla ilgili çalışmaları sayesinde kimya dalında Nobel Ödülü’nü Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile paylaştı.

2024 yılında ise Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson ile birlikte ekonomi dalında Nobel Ödülü’ne layık görüldü. Acemoğlu, kurumların refah üzerindeki etkisine dair yaptığı çalışmalarla bu ödülü kazandı.