SPACEX’İN AY ARACI NASA’NIN 2027 GÖREVİNE YETİŞEMEYEBİLİR

SpaceX’in Artemis programı kapsamında geliştirdiği Starship Human Landing System (HLS), 2027’de planlanan insanlı Artemis 3 inişine zamanında yetişemeyebilir. NASA güvenlik uzmanları ve bağımsız değerlendirme panellerinin yaptığı teknik incelemeler, HLS takviminin oldukça sıkışık olduğunu; yörüngede kriyojenik yakıt transferindeki zorluklar ve motor tasarımındaki değişikliklerin programı riske attığını gösteriyor.

ANA SORUN: YÖRÜNGEDE KRİYOJENİK YAKIT TRANSFERİ

Gecikmenin en kritik nedeni, yörüngede sıvı metan ve sıvı oksijen gibi kriyojenik yakıtların güvenli ve ölçeklendirilebilir biçimde transfer edilmesine ilişkin teknolojik zorluklar. HLS’in Ay yüzeyine iniş yapabilmesi için Dünya yörüngesinde yakıt ikmali yapması gerekiyor; ancak mikrogravite koşullarında sıvı ve gazın tank içinde ayrışmasının sağlanması, yakıtın doğru bölgeye yerleştirilmesi, bağlantılarda tam sızdırmazlık sağlanması ve tank izolasyonunun korunması gibi mühendislik sorunları henüz tam çözülemedi. Kriyojenik yakıtların en ufak ısı girişinde kaynamaya başlaması ise hem kayıplara hem de güvenlik risklerine yol açıyor.

TAKVİMİ ZORLAYAN DİĞER ETKENLER: MOTOR VE TASARIM DEĞİŞİKLİKLERİ

Starship ve Raptor motorlarında yapılan tasarım güncellemeleri ile tank ve aktarma mimarilerindeki revizyonlar da program hızını yavaşlatıyor. Motor konfigürasyonlarındaki değişiklikler, entegrasyon testlerini ve sertifikasyon süreçlerini uzatıyor. Bu teknik döngüler; ek test kampanyaları, yeni güvenlik değerlendirmeleri ve nihai emniyet onayları gerektirdiği için takvimde gecikmelere sebep oluyor.

ÖNCEKİ HEDEFLER VE GERÇEKLEŞME DURUMU

SpaceX, daha önce yörüngede yakıt ikmali denemelerini yakın zamanda gerçekleştirmeyi planladığını açıklamıştı; şirket yetkilileri de yeniden kullanılabilirlik ve yakıt transferi kabiliyetlerini göstereceklerini belirtiyor. Ancak bağımsız uzman değerlendirmeleri ve saha raporları, henüz istenen güvenilirlik düzeyine ulaşılmadığını; sahada yapılacak somut testlerin ve doğrulamaların kilit önemde olduğunu vurguluyor.

NASA GÜVENLİK PANELLERİNİN UYARISI

Eski NASA yetkilileri ve bağımsız güvenlik panelleri, Starbase ziyaretleri ve teknik incelemeler sonrası yaptıkları değerlendirmelerde HLS takviminin “önemli ölçüde sınırda” olduğunu belirtti. Paneller, eğer yörüngede kriyo-ikmalin (ship-to-ship ikmalinin) güvenli şekilde sağlanması mümkün olmazsa, iniş görevinde yılları bulabilecek gecikmeler yaşanabileceği uyarısında bulundu.

BÜYÜK RESİM: JEOPOLİTİK VE REKABET BOYUTU

HLS’in 2027 hedefine yetişememesi sadece teknik bir gecikme değil, stratejik bir risk de teşkil ediyor. Bu tür bir gecikme, küresel uzay rekabetinde Çin gibi rakip güçlerin avantaj elde etmesine zemin hazırlayabilir; bazı gözlemciler, Çin’in 2030 hedefli insanlı iniş programının bu tür gecikmelerden olumlu etkilenebileceğini belirtiyor. NASA’nın alternatif senaryoları, ajansın SpaceX ile koordinasyonu ve ek tedbir planları, bu bağlamda kritik öneme sahip.

NASA’NIN VE SPACEX’İN ALTERNATİF ADIMLARI

Artemis programı çerçevesinde NASA, özel sektör ortaklarıyla esnek planlar yürütüyor; HLS tarafında yaşanacak gecikmeler, ajansın görev düzenlemelerini, ek test ve onay sürelerini ve muhtemel yedek senaryoları devreye sokmasını gerektirebilir. Artemis 2 gibi ara görevlerin takvimleri daha az etkilenebilirken, yüzeye inişi içeren Artemis 3 hedefi doğrudan HLS’in hazır olmasına bağlı olduğu için buradaki belirsizlik kritik seviyede.

NE ZAMAN NETLEŞİR?

Takvimin netleşmesi için izlenecek kilit göstergeler şunlar: SpaceX’in yörüngede kriyojenik yakıt ikmali denemelerinden elde edilecek somut test sonuçları; Raptor motoru ve Starship tasarım revizyonlarının test ve sertifikasyon adımları; ve NASA’nın HLS’e yönelik emniyet onay belgelerinin tamamlanması. Bu adımların olumlu sonuçlanması halinde bile uzmanlar takvimde esneklik bekliyor; aksi halde 2027 hedefinin korunması zorlaşacak.