TÜRKİYE’NİN DEPREM TEHLİKE HARİTASI: DİRİ FAY HATLARI VE RİSK ALANLARI

Türkiye, jeolojik konumu nedeniyle dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri olan Alp–Himalaya Deprem Kuşağı üzerinde yer alıyor. Kahramanmaraş, Van, İzmit, Düzce, Adana ve Erzincan gibi tarihte derin iz bırakan yıkıcı depremler, ülkenin bu gerçekliğini defalarca hatırlattı. Her gün hissedilen küçük sarsıntılar, uzun yıllar biriken stres ve aktif fay hatlarının yoğunluğu, Türkiye’nin deprem riskini daima gündemde tutuyor. Bu nedenle AFAD tarafından oluşturulan güncel deprem tehlike haritası, ülkenin hangi bölgelerinin daha büyük risk altında olduğunu, hangi fayların aktif olduğunu ve hangi şehirlerin kritik konumda bulunduğunu detaylı biçimde ortaya koyuyor.

AFAD’IN DEPREM TEHLİKE HARİTASI KRİTİK BÖLGELERİ GÖSTERİYOR

Türkiye’deki fay hatlarının bu kadar hareketli olmasının temel nedeni, Anadolu Levhası’nın kuzeyden Avrasya Levhası tarafından sıkıştırılması, güneyden ise Afrika ve Arap Levhaları tarafından itilmesi. Bu dev baskı üçgeni Anadolu’nun batıya doğru kaymasına neden olurken, aynı zamanda ülkedeki üç büyük fay hattı üzerinde yoğun enerji birikimi oluşturuyor. Biriken bu enerji, kırıldığı anda büyük depremler meydana getiriyor. Bu durum, Türkiye’deki deprem tehlikesinin sadece belirli bölgelerle sınırlı olmadığını; ülkenin geniş bir alanında etkin olduğunu gösteriyor.

ÜÇ BÜYÜK FAY HATTI TÜRKİYE’Yİ KUŞATIYOR

AFAD’ın yayımladığı güncel deprem tehlike haritası, Türkiye’nin batı, doğu ve kuzey kesimlerinde deprem riskinin çok yüksek olduğunu net bir şekilde işaret ediyor. Haritada kırmızı ve mor renklerle belirtilen bölgeler, sismik aktivitenin en yoğun olduğu alanlar olarak öne çıkıyor. Marmara Bölgesi, özellikle Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın henüz kırılmamış olan segmentleri nedeniyle kritik bir tehlike barındırıyor. İstanbul, Kocaeli, Bursa, Sakarya ve Bolu gibi iller bu kuşakta yer alarak en yüksek risk grubunda bulunuyor. 1999 depremleriyle büyük yıkım yaşayan bu bölgede yeni bir büyük deprem beklentisi bilimsel verilere dayanıyor.

TÜRKİYE’NİN DEPREM GERÇEĞİNE KARŞI YOL HARİTASI

Doğu Anadolu Fay Hattı ise Elazığ, Malatya, Erzincan ve Erzurum gibi şehirleri etkileyen yüksek aktiviteye sahip bir hat olarak önemini koruyor. 2023 Kahramanmaraş ve 2020 Elazığ depremleri, bu hattın ne kadar güçlü bir kırılma potansiyeli barındırdığını bir kez daha gözler önüne serdi. Fayın bu bölgedeki hareketliliği, Doğu Anadolu şehirlerini uzun yıllar boyunca risk altında bırakmaya devam ediyor.

Ege Bölgesi ise diğer bölgelerden farklı olarak tek bir uzun fay yerine kısa ama çok sayıda fay hattından oluşan karmaşık bir yapıya sahip. Bu yapısal özellik, bölgede sık sık orta şiddette depremlerin yaşanmasına yol açıyor. İzmir, Muğla ve Aydın gibi iller, hem deniz içi hem kara içi faylanmalar nedeniyle sürekli olarak deprem tehdidi altında bulunuyor. Ege’deki kırıkların düzensizliği ve çeşitliliği, bölgede beklenmedik zamanlarda ani sarsıntıların ortaya çıkmasına neden olabiliyor.

Güney Anadolu’da ise Hatay, Osmaniye ve Kahramanmaraş, hem Doğu Anadolu Fay Hattı hem de Arap Levhası etkisi nedeniyle yüksek risk grubunda yer alıyor. 2023’te yaşanan büyük felaket, bölgedeki riskin canlı ve devamlı olduğunu gösteren en çarpıcı örneklerden biri oldu. Bu şehirlerin deprem tehlikesi, sadece ana fay hatlarından değil, aynı zamanda tali kırık hatlarından da besleniyor.

İç Anadolu Bölgesi ise nispeten daha düşük riskli görünse de tamamen güvenli kabul edilmiyor. Ankara, Konya, Eskişehir gibi şehirler haritada daha az tehlikeli renkte işaretlense de yakın fay hatlarının etkisiyle sarsıntı yaşayabilecek bölgeler arasında gösteriliyor. Bu bölgelerde deprem aktivitesi daha seyrek olsa bile riskin tamamen yok olmadığı biliniyor.