Önce gelin, şunu bir soralım kendimize:
Adalet ne, hukuk ne?
Bu iki kelime sık sık birbirinin yerine kullanılır ama aslında tam olarak aynı şey değil.

Adalet, bir değerdir.
Vicdanla ilgilidir.
Doğru olanın, haklının yanında durmaktır.
Tıpkı bir annenin çocuklarına ayrım yapmadan davranması gibi…
Ya da bir öğretmenin, öğrencilerini kayırmadan değerlendirmesi gibi…
Adalet, insanın içindeki terazidir.

Hukuk ise bu adalet duygusunun kurallara dönüşmüş hâlidir.
Yani kanunlar, yönetmelikler, mahkemeler…
Toplumun düzeni için yazıya dökülmüş ilkeler.

Ama hukuk var olup da adalet yoksa, hak sadece kâğıt üzerinde kalır.
İçi boştur.
Hakkı değil, gücü korur.

Bir toplumda hukuk işlemiyor, adalet de hissedilmiyorsa…
İnsanlar susar, içine kapanır.
Çünkü bilir ki bu devirde haklı olmak yetmez.
Sığınacağı  ne hukuk vardır, ne adalet.
En haklıyken bile başını öne eğer insan.

Ve zamanla haysiyetini kaybeder.
Boyun eğmeyi, torpil aramayı öğrenir.
Gücün yanında sinip, zayıfa efelenir.
Haysiyetsiz bir kurnazlıktır bu.

Oysa gerçekten adaletli toplumlarda insanlar başı dik gezer.
Çünkü bilirler: Haksızlığa uğrasalar da sığınacakları bir yer vardır.
El açmazlar, torpil aramazlar.
Sadece haklarını isterler.
Ve bu insana anlatılmaz bir onur verir.
İşte buna haysiyet deriz.

Çünkü haysiyet; diplomayla değil, adaletle mümkündür.

Şimdi kendimize soralım:
Biz gerçekten haysiyetli bir toplum muyuz?
Yoksa gücün peşinden sürüklenen bir kalabalık mıyız?

“Berlin’de hâkimler var!” diyen o değirmenciyi hatırlayın.
Peki biz, aynı güvenle diyebiliyor muyuz:
“Ankara’da , İstanbul’da hâkimler var”?

Eğer adalet sadece güçlüler için varsa…
Orada hukuk yoktur.
Haysiyet de yoktur.

Çünkü haysiyet, adaletin verdiği güvenle başını dik tutabilmektir.